Bir İnsanlık Suçu Mobbig!

MOBBİN NEDİR???
Mobbing, sistematik olarak bireyin iş yaşamında psikolojik tacize uğramasıdır ve davranışın kaynağı bir olaya değil, bir kişiye odaklanmış olmasıdır. Mobbing ile uğraşan bireyler meslektaşları, üstleri veya astları olabilir. Bu davranış açık ve doğrudan, gizli ya da dolaylı olabilir.
MOBBİNGİN EN BELİRGİN ÖZELLİKLERİNİ;
• Kasıtlı olarak yapılması,
• Sistematik olarak tekrarlanması,
• Uzun bir zamandan beri (birkaç ay) devam ediyor olması,
• Çalışanı işyerinden uzaklaştırmayı amaç edinmesi oluşturmaktadır.

Mobbinge kimlerin maruz kaldığı ya da mobbing mağdurlarının kim olduğu sorusuna gelince ise tanımdan da anlaşıldığı üzere, mağdur ekonomik, kültürel, fiziksel veya herhangi yönden daha zayıf olan çalışandır ve psikolojik tacizi yapan ise bazen işveren, bazen amir bazen de bir başka bir işçi olmaktadır.
• Yalnız bir kişi,
• Farklı bir kişi,
• Başarılı bir kişi,
• En yaratıcı, etik ve yetkin olanlar,
• Yeni gelen bir kişi mobbing mağduru olma riski altında bulunan kişiler olarak tanımlanmaktadır. Ayrıca; yaş, cinsiyetin, iş sektörü ve meslek türü gibi değişkenlerin mobbing mağduru olma riskini etkilediğini düşünülmektedir.

MOBBİNG NEDENLERİ
Mobbingin işyerlerinde ortaya çıkma nedenleri üzerine yapılan araştırmalar, yanlış personel seçimi ve işe alımı, işyerindeki bazı mevkilerin elde edilebilmesi için yaşanan rekabet gibi nedenleri ortaya çıkarmıştır. Ancak sadece bu nedenlerin mobbinge yol açtığını söylemek mümkün değildir. Bazı örgütsel ve yönetsel nedenler de mobbing sebebidir;
• Psikolojik tacizin, disiplinin ve verimin artırılmasında araç olarak kullanılması,
• İnsan kaynakları masraflarının düşürülmek istenmesi,
• Hiyerarşik yapı,
• İletişim kanallarının zayıflığı,
• Sorunları çözme ya da yönetmedeki yetersizlikler,
• Şikâyet prosedürünün işletilememesi,
• Liderlik vasıflarında zayıflık,
• Birini suçlama ve suçlu bulmaya dair toplumsal alışkanlıklar,
• Takım çalışması anlayışının olmaması ya da düşük olması,
• Örgüt içi eğitimlerin önemsenmemesidir.

MOBBİNG SÜRECİ
Mobbing, bir iş yerinde birdenbire ortaya çıkmamaktadır. Bu davranış şekli bir süreç halinde devam etmekte ve çeşitli psikolojik faktörler ortaya çıkmakta, mobbing mağdurunu olumsuz biçimde etkilemektedir. Bir iş yerinde ortaya çıkan mobbing, tanımlama, anlaşmazlık, saldırganlık, kurumsal güç ve işe son verme aşamalarından geçmektedir.
Mobbinge maruz kalan, mağdur konumundaki kişiler genellikle “asi”, “muhalif”, “öteki” veya “psikolojik sorunları olan” biri olarak tanımlanmakta ve damgalanmaktadır.
İş yeri yönetiminin yanlış karar ve taraflı tutumu ile de tanımlama süreci hızlanmaktadır. Bu süreç sonunda hemen her zaman, işten çıkarılma, yer değişmeye zorlanma, zorunlu istifa ya da istifaya zorlanma bulunmaktadır.

MOBBİNG TÜRLERİ
Mobbingin özel ya da kamu her türlü işyerinde olması mümkün olup, herhangi bir çalışan da mobbing mağduru olabilir.
Mobbing işyerinin seçtiği hiyerarşik yapı ve örgüt kültürüne göre yatay veya dikey olabilir. Hiyerarşi fazla ise mobbing dikey, daha az ise yatay olur. Çalışma ortamlarında üst kademelerden alt kademelere veya alt kademelerden üst kademelere yapılan psikolojik şiddete, dikey veya “hiyerarşik (dikey) şiddet” denirken, eşit statüde bulunanlar arasında uygulanan psikolojik şiddete, “fonksiyonel (yatay) şiddet” denmektedir.
İster dikey ister yatay olsun bazı davranışlar iş yerinde psikolojik şiddettin temel örneklerini oluşturmaktadır.
Bunlar;
•Çalışanı, yeterli çabayı göstermemekle suçlamak,
•Çalışanı, yaşından dolayı deneyimsizlikle itham etmek ve aşağılamak,
•İşyeri imkânlarından faydalanılmasını engellenmek,
•Aşırı iş yüklemek, makul olmayan sürelerde işin bitirilmesini talep etmek,
•Çalışana, görevi ile ilgili olmayan ya da başarısız olacağı işler vermek,
•Çalışana sürekli hatalarını hatırlatmak,
•İşle ilgili düşüncesini açıklamasına izin vermemek,
•İş arkadaşları ya da müşteriler gibi üçüncü kişilerin önünde hakaret etmek ya da küçük düşürmek,
•Performansı hakkında ağır ithamlarda bulunmak,
•İşten atmakla tehdit etmek,
•Çalışanın telefon ya da e-postalarına cevap vermemek,
•Çalışanı, bulunması gerekli toplantılardan haberdar etmemek,
•Çalışanın iş arkadaşlarıyla iletişim kurmasını engellemek, izole edecek fiziksel bir iş ortamı yaratmak, •Çalışan hakkında söylenti yaymak ya da dedikodu yapmak,
•Çalışana basit ya da az görev vermek,
•Çalışana fiziksel şiddet uygulamak ya da uygulanacağına dair tehdit etmek,
•Çalışanın ruh sağlığı hakkında imalarda bulunmak.

-HİYERARŞİK (DİKEY) MOBBİNG (Genellikle donanımsız, bulunduğu makama birilerinin lütfu ile gelen amirler tarafından uygulanan yöntem)

Dikey mobbing, üst makamda bulunan biri (amir) tarafından doğrudan mağdura yöneltilen saldırgan davranışlardır. Burada üstün, aşırı güç kullanması söz konusu olup, sadece sert ve otoriter bir üst değil, çalışanlara eşit davranan üstlerinde mobbing uygulaması mümkündür. Amir, çalışanı üçüncü kişilerin önünde azarlıyorsa, aşağılıyorsa, çalışanların bazılarına yakınlık gösterirken bazılarına soğuk ve mesafeli davranıyorsa o işyerinde mobbingin bulunduğunu söylemek mümkündür.

-FONKSİYONEL (YATAY) MOBBİNG (Genellikle amir yalakları tarafından uygulanan yöntem)
Yatay şiddet, işyerinde kıskançlık, yarışma, çekememezlik gibi nedenlerden kaynaklanmaktadır. Yatay şiddet mağduru, sadece kendisiyle eşit statüde olanlarla değil, aynı zamanda üst kademeden uygulanan şiddetle de mücadele etmek zorunda bırakılmaktadır. Bu durum mağdurun işyerinde izole edilmesini hızlandırmakta ve yabancılaşmasına neden olmaktadır.

MOBBİNG SUÇUNUN CEZASI:
Yıldırma, güçlük çıkarma ve ayırımcılığa hizmet eden, mağdurun genel kişilik hakkını, onuru veya sağlığını bozan birbiriyle bağlantılı ve sistematik davranışlar anlamında mobbing, bir insan hakları ihlali ve anayasal suçtur. Anayasada, Çeşitli Ulusal ve Uluslarası İnsan Hakları ile ilgili sözleşmelerde insanlık suçu olarak kabul edilmiştir. Ayrıca; Türk Ceza Kanunda suçun şekline ve uygulama yöntemine göre çeşitli cezai yaptırımlar mevcuttur.

MOBBİNG NASIL İSPATLANIR VE NEREYE BAŞVURULUR?
Mobbing'e maruz kalanlar;
– Alo 170,
– Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı,
– TBMM,
– Anayasa Mahkemesi,
– Başbakanlık İletişim Merkezi (BİMER),
– Kamu Görevlileri Etik Kurulu,
– Kamu Denetçiliği Kurumu,
– Türkiye İnsan Hakları Kurumu
– İl, İlçe İnsan Hakları Kurulları’na başvurabilirler.